Helenističke prediktivne metode

Suprotno prevladavajućem utisku da su astrološke tehnike, koje su primenjivane u prvih 7 vekova zapadne astrologije, veoma složene, pažljivije izučavanje otkriva njihovu vanrednu jednostavnost

Kada se astrolog danas “suoči” sa natalnim dijagramom svog klijenta, posle inicijalnih sinteza mundanih i zodijačkih faktora, faza analize predikcija, gotovo uvek, počinje i završava se sa tranzitima pa se svi, prema istom ključu, razboljevamo u vreme Saturnovog tranzita preko nekog ličnog faktora ili 6. kuće, ili u brak ulazimo u vreme Jupiterovog ciklusa, kroz znak 7. Ipak, to, najčešće, ne ispada tako. Tranziti su definitivno bili poslednje što bi stari Grci gledali u odmotavanju postnatalnog vremena.

Osnova svih prediktivnih natalnih tehnika antičkog zapada zasniva se na tzv. manjim planetarnim godinama koje su izvedene iz tri astronomska ciklusa: metoničkog, egipatskog i sinodičkog. Sunčevih 19 godina približno odgovaraju devetnaestogodišnjem lunarnom ciklusu povratka Meseca u istu fazu prema istoj stelarnoj poziciji. Mesečevih 25 godina odgovara 309 lunacija, u 25 egipatskih godina, od 365 dana (360 redovnih i 5 epagomenih, dodatnih dana). Merkurovih 20 godina zasnovani su na 63 sinoda (konjunkcija sa Suncem) u periodu od 20 pomenutih egipatskih kalendarskih godina. Venerinih 8 godina imaju veze sa velikim ciklusom konjunkcija sa Suncem koji počinje i završava u jednom znaku, odnosno, može početi u jednom i završiti u drugom znaku posle 5. konjunkcije, ali tada naredni ciklus počinje u istom tom znaku poslednje konjunkcije sa Suncem. Marsovih 15 godina zasniva se na 7 ciklusa konjunkcija sa Suncem u 15 egipatskih godina ili na računici 7x2,5 koliko je ovoj planeti u proseku potrebno da okrene zodijački krug. Jupiterovih 12 godina jesu 11 uzastopnih konjunkcija sa Suncem koje se kompletiraju za period od 12 godina. Dakle, ne radi se o prostom obrtu kroz Zodijak, već o poravnanju sa Suncem. Saturnovih 30 godina predstavljaju period završavanja 29 konjunkcija sa tradicionalnim solarnim centrom.

Cirkumbulacije (vladari vremena) jesu prvokorišćena tehnika u vremenskoj demarkaciji natalnih faktora. Izložena prvo kod Ptolomeja, ova se tehnika zasniva na distribuciji vremena posle rođenja prema svakoj pojedinačnoj planeti. Ovaj metod se javlja u nekoliko varijanti (varijanti tačke fortune, ascendenta ili luminara kao startnih nosioca). Koji od ova 4 personalna faktora mogu preuzeti ulogu startera, zavisi od procene astrologa. Najbolje je početi sa najbolje integrisanim i istaknutim nosiocem. Znak u koji pada taj nosilac početka pripada prvom životnom vladaru koji vlada odnosnim brojem godina. Znak fortune je veoma važna polaznica u Ptolomejevom razumevanju ove stvari. Znak se izjednačava sa planetom pa, ukoliko ova tačka padne na primer u znak Bika, prvih 8 godina pripada Veneri i njenoj natalnoj poziciji sa svim dodatnim kvalifikacijama koje proističu iz njene mundane pozicije, esencijalne integracije, odnosa prema Suncu (koji automatski podrazumeva kvalitet samog kretanja i količinu iluminacije), poziciji prema osi horizonta (sekta), znakovnom polu, poziciji prema sopstvenom domicilu i odnosu sa Mesecom i drugim planetama. Prema zodijačkom sledu, posle osam godina, vladarstvo prelazi na Merkura i njegovih 20 godina, jer isti vlada znakom posle znaka fortune i tako redom, prema sledu znakova, pri čemu vladajuće planete vladaju onoliko godina koliki im je osnovni sinodički, odnosno, metonički ciklus u slučaju luminara. Svaki od ovih velikih perioda podeljen je na mesečne podperiode prema istom broju vladarstva kao u slučaju godina.

Drugi deo ovog, vrlo jednostavnog, pogleda na postnatalnu raspodelu vremena čine ascenzije koje predstavljaju vreme potrebno svakom znaku da se uzdigne preko istočne tačke horizonta. Kako je Zemljina osa pod nagibom, ascenzija se uvek meri u tzv. ekvatorijalnim stepenima. Zbog nagiba različiti delovi ekliptičkog kruga (Zodijak) na istoku izlaze za više ili manje od prosečna dva sata prema udaljenosti od ekvatora (latitudi). Izračunavanje izlazaka je daleko starije od Ptolomejeve trigonometrije. Najraniji vavilonski ascenzijski sistem u istoriji matematičke astronomije poznat je kao “sistem A”. Ovaj se sistem ne zasniva na savremenim trigonometrijskim metodama već na utvrđenim numeričkim serijama. Počinje se sa prvih 30 stepeni Zodijaka kojima se dodeljuje 20 stepeni ascenzije pa se svakom novom tridesetostepenom delu dodeljuje po 4 nova ascenzijska stepena u odnosu na prethodni segment iste veličine, sve do šestog segmenta. Šesti i sedmi segment dobijali su istu ascenzijsku osnovu i posle njih svaki sledeći bi se umanjivao za prvobitnih 4 stepena ascenzije do zatvaranja kruga. Najduže vreme uzdizanja imali su taj šesti i sedmi deo nebeskog kruga i njima je pripadalo 40 stepeni. Prvi tridesetostepeni segment počinjao je na 10 stepeni Ovna i prostirao se do 10 stepeni Bika jer se u to vreme vernalna tačka locirala na kraju prve dekade prvog znaka.

Drugi vavilonski ascenzijski sistem tridesetostepenu podelu nebeskog kruga pomera na dva stepena ranije u odnosu na prethodni, tj. na 8 stepeni znaka Ovna. U “climata” tabelama ovog sistema opozicioni nebeski segmenti ukupno daju 60 stepeni ascenzije, prvi i dvanaesti deo imaju jednako vreme uzdizanja, drugi i jedanaesti takođe itd. prema sledu. Oba navedena vavilonska sistema bila su sideralna za razliku od poznijeg tropskog, ptolomejskog, grčkog. Kao glavno pitanje koje iz ovih finesa proističe jeste pitanje praktične primene ovoga u helenističkoj astrologiji, koji se Zodijak preferirao, kod kog autora, kada i da li je ta primena bila dosledna i jednoobrazna. Da li su astrolozi (osim matematički najobrazovanijeg Ptolomeja) znali uopšte koji zodijački i ascenzijski sistem primenjuju? Vetijus Valens u svojoj "Antologiji", na jednom mestu jasno upućuje na prvi vavilonski sistem ascenzije jer kaže:

“S obzirom da Ovan izlazi za 20 (ascenzijskih) vremena, Vaga (njemu opozicioni nebeski segment) mora izaći za 40, kako bi se upotpunila celina od 60 naspramnih znakova.”

Ipak u VIII i IX knjizi svog dela Valens se jasno poziva na 8 stepeni Ovna i vernalnu tačku koja je referenca poznijeg vavilonskog sistema. Dalje, on tropičku zodijačku ascenzijsku podelu pomera na početak svakog znaka i u toj praksi nije bio usamljen. Ovo ukazuje na prilično maglovitu predstavu o razlici između sideralnog i tropskog Zodijaka tada i nespretnu kombinaciju istih. Razlike u rezultatima dobijenih ascenzija su direktna posledica svesnog ili, moguće, i nesvesnog odabira samog sistema ili kombinacije više njih. Da Valens ne razlikuje sideralni od tropskog Zodijaka dokazuje i njegov opis samog znaka Ovna gde on, posle opštih karakteristika početka doba za koji se znak vezuje, ubacuje broj zvezda nekretnica prema delovima vidljive nebeske slike koja pripada istoimenom sazvežđu. Ova stvar je tipična za sve astrologe razvijenog i poznog helenskog perioda, Marka Manilija naročito i jedino se kod Klaudija Ptolomeja jasno ukazuje na razliku između ova dva sistema. Do vremena do kada će precesija postati definitivno razrešen problem Platonovih osam kosmoloških nebeskih sfera primarnog kretanja neba prerašće u devet sfera gde će inicijalno kretanje poticati od 9. zodijačke sfere, a 8. će konačno pripasti pokretnom prvom nebu zvezda nekretnica. Veruje se danas da je Ptolomej inicijator ove kosmološke transformacije koja će potpuno objašnjenje dobiti tek od 8. i 9. veka u arapskoj astrologiji i astronomiji.

Dakle, ascenzijski sistem predikcija, kao što se može zaključiti, nije uvek bio precizan niti jedinstven i danas svi astrolozi primenjuju trigonometrijski model koji je započeo Kaludije Ptolomej. Bazična metoda je jednostavna i zasniva se na analogiji između stepeni konvertovanih iz ascenzijskog vremena i vremenskih jedinica, pri čemu jedan stepen ascenzije uvek odgovara jednog solarnoj godini. Kombinacija dva osnovna prediktivna metoda, metoda vladara vremena i metoda znakovnih ascenzija, izrodila je sve moguće kombinacije vrlo brze i lake predikcije “kada u životu”. Te kombinacije su sledeće:

poslednja najmanja godina signifikatora;

poslednja najmanja godina dispozitora signifikatora;

izvedena godina ascenzije znaka pozicije signfikatora;

zbir najmanje godine signfikatora i godine ascenzije znaka;

zbir najmanjih godina signifikatora i njegovog dispozitora;

zbir najmanjih godina signifikatora, najmanjih godina dispozitora i punog broja godina ascenzije znaka osnovnog signifikatora;

zbir najmanjih godina planeta u aspektu pri čemu se aspekt posmatra preko znaka, a ne orbisnih zraka;

Korekcije ovako dobijenih osnovnih rezultata vršene su na osnovu helijačke faze planete ili na osnovu njene mundane faze (položaj prema kvadrantima). Ovo poslednje javlja se u dve osnove varijante: varijanta četvorodelne podele mundanog kvadranta, pri čemu su prvi i treći muški i rani, a drugi i četvrti ženski i kasni. Druga varijanta bazira se na dvojnoj podeli nebeske hemisfere: dnevnu, mušku (iznad horizonta) i noćnu, žensku (ispod horizonta). Tako se planeta dodatno može kvalifikovati kao rana ukoliko je iznad horizonta ili kao kasna ako je ispod horizonta. Ascendent i mc su muški i rani uglovi, descendent i ic su ženski i kasni.

"Decenija" je još jedna varijanta prediktivnog metoda zasnovanog na planetarnim astronomskim ciklusima. Metod se zasniva na ukupnom zbiru svih manjih perioda 7 planeta koji iznosi 129. Dvanaestina ovog zbira je 10 godina i 9 meseci. Počinje se sa Suncem u dnevnim i Mesecom u noćnim nativitetima. Posle luminara vladarstvo uzima sledeća planeta u zodijačkom sledu (okcidentalna od referentnog luminara). I ovde imamo podperiode. Svakom nosiocu određenog podperioda pripada onoliko meseci koliko mu pripada metoničkih/sinodičkih godina. Počinje se od nosioca velikog perioda. Vetius Valens je modifikovao ovaj metod u slučaju loše integracije luminara pa je smatrao da, ukoliko Sunce ili Mesec loše stoje, životni ciklus treba početi sa prvom okcidentalnom planetom prema referentnom luminaru.

Profekcije solarnog povratka jesu jedna od varijanti profekcionog metoda primenjena na horoskop solara. U vezi sa ovim postoji jedna specifičnost koja se tiče činjenice da prvi solari nisu bili precizni i nisu se pravili za datum rođendana, odnosno, za stepen natalnog Sunca već za redni stepen natalnog Meseca prema njegovom prvom povratku u vreme boravka Sunca u natalnom znaku. Objašnjenje za ovo leži u činjenici da rani astrolozi nisu mogli precizno da odrede povratak Sunca na isti stepen i minut kao u natalu i da im je lakše bilo da barataju sa Mesecom koji, u proseku, jedan stepen prelazi za dva sata. Drugo moguće opravdanje za ovako složenu i kombinovanu metodu može biti i činjenica da su lunarni ciklusi astrološki stariji od solarnih i da je lunarna astrologija starija. Ostatke ovoga imamo i u prenatalnim sizigijumima, Mesečevim fazama pre ingresa različitih vrsta. Po istom principu rade i natalni solari gde se gleda prvi lunarni povratak posle solarnog ingresa u natalni znak za odnosnu godinu. Helenistički solarni povratak poredi se, u prvom redu, sa natalnim pozicijama, daleko manje sa godišnjim (solarnim). Znak u koji pada ovako dobijeni godišnji ascendent posmatra se, pre svega, prema kući koja se tu natalno nalazi.

Profekcije solara su varijanta profekcione metode koja se zasniva na odbitku od stepena ascendenta solara, a ne natala, tako što se za mesečnu solarnu profekciju uzima luk natalne fortune koji se odbija od solarnog ascendenta, odnosno, u vrlo gruboj računici, ovo se svodi na broj znakova između luminara u natalu koji se, prema istom broju, odbija od solarnog ascendenta. Znak u koji pada luk natalne fortune prema solarnom ascendentu predstavlja prvi mesec analizirane godine, drugi znak drugi mesec itd. Za dnevne profekcije uzima se luk tačke duha, dakle, obrnuti luk od lunarne natalne faze i takav se broji od ascendenta solara. Profekcije i solari se kombinuju sa tranzitima s tim što se Mesec posmatra na nivou dnevnih profekcija gde se gleda tranzit na stepen profekcija ,a ostale planete, već prema sopstvenoj brzini, veću ulogu dobijaju u mesečnim profekcijama. Dnevne profekcije se pomeraju prema znacima u sledu onda kada Mesec pređe 30 stepeni počevši od rođendana.

Helenističke profekcije nisu se zasnivale samo na pomeranju ascendenta već, pre svega, na pomeranju natalnih planeta prema osnovnoj meri 30 lučnih stepeni za jednu godinu. Tako dobijamo višestruke moguće kombinacije profekcionog ascendenta koji vuče sve natalne vrhove kuća, profekcionih natalnih kuća i natalnih planeta u kontaktu i profekcionih planeta i natalnih vrhova kuća. Od naročitog je značaja poklapanje profekcionog znaka ascendenta i solarnog ascendenta, odnosno, poklapanje profekcione planete sa znakom solarnog ascendenta. Stari Grci su profekcije uvek bazirali na sistemu znak-kuća pa je danas jednako moguće isti primenjivati na ovaj način ili na način projekcionog mundanog sistema.

Autor: Nataša Karalić Koprivica